Lichaam ter beschikking stellen

Hoe stel ik mijn lichaam ter beschikking aan de wetenschap?

Uw lichaam komt na uw overlijden bij een anatomisch instituut en wordt gebruikt voor medisch-wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Studenten geneeskunde leren bijvoorbeeld op deze manier over de anatomie van het lichaam en ook nieuwe operatietechnieken. Het aanbod van lichamen is in Nederland sinds een aantal jaren vele malen hoger dan nodig. Daarom is er bij enkele anatomische instituten een stop gezet op nieuwe aanmeldingen. 

 

Benodigdheden

  • Codicil
  • Goed gesprek met je naasten
 

Stappen

Kies tussen het beschikbaar stellen van je lichaam voor transplantatie of voor wetenschappelijk onderzoek.

Uw lichaam eerst ter beschikking stellen voor transplantatie en daarna voor de wetenschap is niet mogelijk. De ‘verse’ wonden die veroorzaakt worden door het verwijderen van de organen maken het onmogelijk om het lichaam goed te conserveren. Het is dus noodzakelijk om te kiezen. Twijfels tussen donatie of ter beschikking stelling? De Rotterdamse anatoom Klein-Rensink van het Erasmus pleitte in een artikel in de volkskrant voor een donatie: ‘Een orgaandonor kan immers van levensreddende betekenis zijn.’
 

Bespreek je keuze met je partner en naaste familie

Uw lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap is natuurlijk hartstikke goed, maar het heeft ook een behoorlijke impact op de nabestaanden. Na het overlijden heeft het anatomisch instituut waarbij u, u hebt ingeschreven de volledige zeggenschap over je lichaam. In de praktijk wil het anatomisch instituut het lichaam binnen 24 uur kunnen conserveren. Er is geen crematie of begrafenis en weinig tijd voor afscheid.
 

Meld je aan bij een anatomisch instituut

Wilt u uw lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap, dan is dat iets wat u zelf –bij leven- moet regelen. Neem contact op met één van de zeven anatomische instituten (het academisch medisch centrum van Amsterdam, Utrecht, Leiden, Groningen, Nijmegen, Maastricht en Rotterdam). U zal door het anatomisch instituut gevraagd worden om een handgeschreven verklaring op te stellen, ondertekend en met datum. Dit codicil gaat naar het desbetreffende instituut. U en uw huisarts ontvangen een kopie van het codicil.
 

Vergeet niet om je wensen voor een uitvaart vast te leggen

Pas op het moment van overlijden, kan een anatomisch instituut beslissen of ze je lichaam wel of niet willen gebruiken. Een ernstige ziekte, een hoge leeftijd, ernstige verminkingen door een ongeluk of onderzoek door een anatoompatholoog (obductie) kunnen het lichaam ongeschikt maken voor wetenschappelijk onderzoek. Soms zijn er al voldoende lichamen (jaarlijks zijn er ongeveer vijfhonderd nodig) waardoor een ter beschikking stelling afgewezen wordt. Vergeet daarom niet uw wensen over een herdenkingsdienst, begrafenis of crematie te bespreken met uw naasten en vast te leggen in je testament of wilsbeschikking. Het is niet onverstandig om een uitvaartverzekering aan te houden.
 

Wat er met je gebeurt na je overlijden...

Word uw lichaam na uw overlijden geaccepteerd door het anatomisch instituut waarbij u, u hebt ingeschreven, dan zal de aangewezen begrafenisondernemer de verdere afhandeling regelen. De begrafenisondernemer zal melding maken van het overlijden bij de gemeente en zal de burgemeester om toestemming tot ontleding van uw lichaam vragen. Het anatomisch instituut kan het vervoer van de plaats van het overlijden naar het instituut verzorgen. Wat er verder met uw lichaam gebeurt is onbekend, of wordt in ieder geval niet bekend gemaakt aan je nabestaanden.

In de praktijk komt het er op neer dat van veel lichamen de organen gebruikt worden voor losse preparaten. Andere lichamen worden in zijn geheel bewaard en deels geopend zodat geneeskundestudenten kunnen zien hoe de organen in het lichaam liggen. Sommige lichamen gaan zelfs veertig jaar mee! Kan het voorkomen dat u een bekende op de snijtafel krijgt? ‘In theorie wel’, aldus de woordvoerder. ‘Maar in theorie is die kans ook heel klein. Daarnaast weet je het zeer waarschijnlijk ook wel als een nichtje, oom of oma zich beschikbaar heeft gesteld aan de wetenschap.’
 

Hoe stel ik mijn lichaam na overlijden ter beschikking van de wetenschap?

Wilt u uw lichaam na overlijden ter beschikking stellen van de wetenschap, dan kunt u contact opnemen met een anatomisch instituut van een universiteit. Het telefoonnummer van een anatomisch instituut bij u in de buurt kunt u opvragen bij de Informatielijn Donorvoorlichting van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS).
 

Aanmelden bij anatomisch instituut

Om uw lichaam beschikbaar te stellen, moet u zelf uitdrukkelijk toestemming geven aan een anatomisch instituut. Een anatomisch instituut vraagt u onder andere een eigen geschreven verklaring (codicil) te maken, waarin staat dat u uw lichaam ter beschikking wilt stellen van de wetenschap. U moet het codicil ondertekenen en een datum vermelden. Dit codicil wordt bewaard op het anatomisch instituut. Zowel u als uw huisarts krijgen een kopie van het codicil.
Cookie instellingen